De afgelopen maanden is er geen dag voorbijgegaan of de oorlog in Oekraïne was in het nieuws. Vanuit onze vorige professie neem ik aan dat velen van onze leden deze oorlog of speciale militaire operatie zoals de Russen die noemen met veel belangstelling hebben gevolgd. Laten we daarom deze inval in de Oekraïne eens van verschillende manieren benaderen.

Allereerst van de Russische kant. Met de val van de Berlijnse muur in 1989 en de het daaropvolgende uiteenvallen van de Sovjet-Unie, is de invloed van Rusland sterk afgenomen. Veel voormalige Warschaupact-staten als Polen, Hongarije en Roemenië werden lid van de Europese Unie en van de NAVO. Rusland dat zich door de eeuwen heen altijd al slachtoffer heeft gevoeld van westerse invallen (Napoleon, Hitler) voelde deze uitbreidingen van de NAVO als een directe bedreiging van haar veiligheid. Naar het westen toe had ze één betrouwbare buurstaat als buffer (Belarus) maar die andere bufferstaat (Oekraine) kwam steeds meer onder invloed van het Westen (lees Amerika) en daar moest iets aan gebeuren, eventueel onder het mom van bescherming van de belangen van Russische burgers in Oekraïne. Want wat wel lukte in 2014 met de verovering van de Krim, waardoor de strategische belangrijke (warm water) marinehaven Sebastopol en de regio’s Donetsk en Luhansk in Russische handen kwamen, moest het deze keer toch ook lukken. Immers in 2014 had het Westen ook niets gedaan.

Maar hier maakte Poetin een strategische denkfout: zowel de EU als de NAVO traden eensgezind op (m.u.v. wellicht een enkel land als Hongarije en Turkije) en lieten zich niet chanteren door de Russische gas- en oliedruk. Het optreden van de Russen is wellicht begrijpelijk, maar daarom hoeven wij er nog geen begrip voor te hebben.

Schending van de territoriale integriteit van Oekraïne is een flagrante schending van alle normen van het internationaal recht en de leiders van Rusland moeten daarover verantwoording afleggen. Stel dat het Westen niets had gedaan, dan waren de reacties van Rusland op langere termijn voorspelbaar geweest. De Russische minderheden in Moldavië, Estland, Letland en Litouwen moesten natuurlijk ook beschermd worden en Rusland had toch het “recht” om een weg over land te hebben naar de historische belangrijke haven Kaliningrad, ook al zou daarmee de integriteit van het grondgebied van Polen of Litouwen worden geschonden. Het enige dat het Westen zich mag aan- rekenen is waarom het niets heeft gedaan toen Rusland in 2008 Georgië binnen viel en in 2014 Oekraïne met de verovering van de Krim en de gebieden Donetsk en Luhansk.

Als we kijken naar de militaire kant van deze oorlog, dan vallen ons de schellen van de ogen. Die machtige kernmacht Rusland bedient zich van tactieken zoals Frederik Hendrik die bij ons gebruikte tijdens de 80- jarige oorlog en zoals die werden gebruikt tijdens de Eerste Wereld– oorlog: belegering en massaal gebruik van artillerie. Waar we wellicht hadden verwacht dat hier de modernste wapensystemen zouden worden gebruikt bleek dat de T-72 tank niet opgewassen tegen de (westerse) anti- tankwapens en dat de artillerie en de kruisraketten zeer onnauwkeurig en onbetrouwbaar waren. En waar was de Russische luchtmacht? Die MIG-29 die was technologisch toch gelijkwaardig aan de Amerikaanse F-16 of F-15? Daar komt nog bij dat het organisatievermogen en de logistieke ondersteuning van de grondtroepen van de Russen ver beneden het westerse verwachtingsniveau bleven.

Als hopelijk over een aantal weken deze oorlog eindigt met een staakt het vuren of een overwinning voor de Oekraïne blijven er onder de streep alleen maar verliezers over. Een land als Oekraïne dat vele (jonge) mensen onnodig heeft verloren en een land dat (met steun van het Westen) heropgebouwd moet worden. Rusland wiens imago ernstig geschaad is, in de komende jaren als politiek onbetrouwbare staat bekend zal staan en economisch gezien aan de grond zit nu vrijwel alle inkomsten uit gas en olie weg zijn gevallen. Vanuit het Westen zal Rusland niet kunnen rekenen op steun bij zijn “slachtofferrol”. Op langere termijn blijft het echter een potentiële brandhaard want Rusland zal ook in de toekomst een land zijn met niet erkende grenzen en dus een bron van mogelijke conflicten. Wellicht een klein lichtpuntje bij deze oorlog: er is inmiddels een breed draagvlak in Nederland dat er in de komende jaren flink geïnvesteerd moet worden in het defensieapparaat.

Marcel Celie, voorzitter