Defensie start het ene na het andere innovatieproject. Het Commando Landstrijdkrachten heeft er zelfs een speciale sectie voor: de afdeling Innovatie. In deze rubriek belicht dit e-zine bijzondere trajecten die deze groep initieert of ondersteunt. Ditmaal de samenwerking met de startup BeephoniX. Dit bedrijf heeft een microfoonsysteem ontwikkeld waarmee drones kunnen worden onderkend. De tech erachter is heel innovatief: het is gebaseerd op de ‘oren’ van een honingbij.

Bijen zijn klein maar fijn. Ze bestuiven bloemen en gewassen, hebben ultravioletzicht, leven in complexe sociale structuren en maken honing. Tot zover weinig wat ze meteen linkt aan de krijgsmacht. Maar wie met een macrolens inzoomt op het koppie, ziet 2 sprietjes. 2 antennes als het ware: de oren van het zwart-gele insect. En dan is het ineens wel interessant voor onze mannen en vrouwen in het veld.

Deze oortjes zijn namelijk ontzettend goed in het lokaliseren van geluid en bepalen waar het precies vandaan komt. “Een audioloog van de Radboud Universiteit experimenteerde daarmee in de coronaperiode”, vertelt Klaas-Jan Kakebeeke van BeephoniX. “Tijdens een bezoek aan een imker hoorde hij over die oortjes en dacht: zit daar niet een oplossing in voor slechthorenden?” Inspiratie uit de natuur, waarmee mensen ook in drukke ruimtes vol met kakelende personen goed kunnen horen zonder vermoeiende ruis.

“Tijdens een presentatie zat er een reservist in de zaal die vroeg: ‘Kunnen we met die techniek ook afluisteren?’”, gaat Kakebeeke verder. “Dat was een interessante vraag en ja, dat kan.” Lang verhaal kort; al snel was er via het Defensie Technologie Programma (DTP) een samenwerking tussen Defensie en BeephoniX.

‘Kunnen we met die techniek ook afluisteren?’
De belangrijkste focus lag bij het ontwikkelen van een draagbaar apparaat dat geschikt is om diverse soorten drones waar te nemen. De BeephoniX M2 heeft 151 microfoontjes in een schotelvorm van ongeveer 35 centimeter doorsnee. Ze werken dus zoals de oren van een bij. Een algoritme en AI zorgen ervoor dat ruis van andere, niet relevante geluidsbronnen eruit wordt gefilterd. Ook bepaalt het device in 3D nauwkeurig waar het geluid precies vandaan komt.

“Waardevol is dat deze sensor passief is”, vertelt luitenant-kolonel Arjen Nijkamp van het Bureau C-UAS op het Counter-UAS Testcenter van het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando (DGLC) in Vredepeel. “Radars en andere apparaten zenden zelf ook signalen uit die de vijand kan opsporen. Dat kan dus gevaarlijk zijn. Maar dit nieuwe apparaat zendt niks uit, het luistert alleen maar. Het is bijna niet op te sporen door de vijand. Veel veiliger dus.”

Defensie en BeephoniX werken samen via een speciaal traject waarbij de krijgsmacht investeert in veelbelovende startups. In zo’n kort-cyclisch innovatietraject maken beide partijen duidelijke afspraken over de ontwikkeling, wat Defensie nodig heeft en in welke tijdspanne er een werkend apparaat moet zijn. Afgelopen juli was er al een veelbelovende proef met een demoversie van de BeephoniX M2.

Defensie en BeephoniX werken samen via een speciaal traject waarbij de krijgsmacht investeert in veelbelovende startups. In zo’n kort-cyclisch innovatietraject maken beide partijen duidelijke afspraken over de ontwikkeling, wat Defensie nodig heeft en in welke tijdspanne er een werkend apparaat moet zijn. Afgelopen juli was er al een veelbelovende proef met een demoversie van de BeephoniX M2.

Snelheid in de realisatie van het project is ook wel nodig. De inzet van drones is een gamechanger op het slagveld. De oorlog in Oekraïne is daar het bewijs van. Rusland en Oekraïne zetten dagelijks duizenden drones in, in allerlei soorten en maten. Dat maakt de onderkenning én bestrijding van deze onbemande systemen een topprioriteit. Elk land, en dus ook Nederland, is bezig technologieën te ontwikkelen om de tegenstander de loef af te steken. Want wie deze boot mist, staat 100-0 achter tijdens een gewapend conflict.

Verder is snelheid belangrijk omdat BeephoniX en Defensie geld en tijd investeren. “Mijn ontwikkelaars werken niet gratis”, zegt Kakebeeke met een knipoog. “Na de veldtesten is het doel om een model te hebben dat productiewaardig is en op grote schaal kan worden gemaakt.”

Mooi is dat het systeem mede dankzij de nauwe samenwerking adaptief is, zegt overste Nijkamp. “Zo kunnen we snel schakelen als de dronetechnologie verandert en ze bijvoorbeeld stiller worden.” Overigens is het niet zo dat de Beephonix M2 een drone kan uitschakelen, vult Kakebeeke nadrukkelijk aan. “Maar op termijn zou koppeling aan een richtcamera van een wapensysteem wel mogelijk zijn.”

Een laatste voordeel is het kostenplaatje. De ‘bijenoortjes’ zijn een stuk goedkoper dan bijvoorbeeld een geavanceerde Multi Missie Radar die de landmacht al kent. “In Oekraïne zien we maar weer dat kwantiteit ook een kwaliteit is. Als er een paar microfoons worden uitgeschakeld doet dat niet zoveel pijn. Die heb je zo vervangen”, zegt Nijkamp. Hij benadrukt overigens dat akoestische detectie op zich geen heilige graal is. Het is een aanvulling op andere detectiemiddelen.

“Zo krijgen we een gelaagd systeem om drones te onderkennen. Daar zit de grote winst als het gaat om de bescherming van onze eigen troepen.”