Op 4 en 5 mei hebben wederom vele herdenkingen en festiviteiten plaatsgevonden, waarin we stilstaan bij hen die grote offers hebben gebracht voor vrede en veiligheid. Dit jaar was er een openlijke discussie of we op dit soort momenten ook stil moeten staan bij de slachtoffers van recente conflicten. Het staat iedereen natuurlijk vrij wat hij of zij wil herdenken, maar ik ben blij dat het aantal verstoringen van vooral de evenementen op 4 mei toch redelijk beperkt is gebleven.

Vrij kort daarna ben ik voor een korte vakantie in Normandië geweest. Op de route daarheen passeer je plaatsen als Diksmuide, Ieper en Duinkerke. Je kruist de rivier de Somme om uiteindelijk in Normandië aan te komen via plaatsen als Caen, St Lô, Bayeux, enzovoort. Allemaal plaatsen die herinneringen naar boven brengen aan de geschiedenislessen over de twee wereldoorlogen uit de vorige eeuw. Zeker als je de stranden van Normandië bezoekt waar de landingen op D-day hebben plaatsgevonden, inmiddels 81 jaar geleden, realiseer je je welke offers zijn gebracht door hen die ons hebben bevrijd van de Nazi-overheersing. Niet alleen: ‘Opdat wij niet vergeten’, maar vooral ook: dit mag nooit meer gebeuren!

Ik kan niet voorkomen dat mijn gedachten verder dwalen naar de actuele conflicten in Oekraïne en Gaza.

In Oekraïne is er na ruim drie jaar nog geen zicht op een permanent staakt-het-vuren, ook niet na de eerste honderd dagen van de nieuwe Amerikaanse regering. Verder dan de uitruil van krijgsgevangenen en een staakt-het-vuren voor korte tijd (dat bovendien weer werd geschonden), kwamen beide landen niet. De standpunten liggen mijlenver uiteen en op het moment van schrijven weigert de Russische leider om met zijn Oekraïense tegenhanger in gesprek te gaan. Dagelijks zijn wij deelgenoot van de oorlogshandelingen over en weer, grote aantallen oorlogsslachtoffers en het ondraaglijk lijden van de burgerbevolking. Ook in Gaza is er geen zicht op een oplossing. De Israëlische regering heeft verklaard dat het bevrijden van de resterende gijzelaars ondergeschikt is aan ‘de overwinning op onze vijanden’. Onderwijl neemt de disproportionaliteit van de effecten van het Israëlisch optreden dag na dag verder toe. Dagelijks kijken we ook hier naar de dramatische gevolgen voor de civiele bevolking. Al deze conflicten kunnen we natuurlijk niet op één hoop gooien. Ze hebben allemaal hun eigen achtergronden, oorzaken en omstandigheden. Maar toch, wat blijft is een onbevredigend gevoel van onrecht en machteloosheid. Los van het feit dat we er alles aan moeten doen om te zorgen dat wij, in samenwerking met andere gelijkgezinde landen, moeten voorkomen dat onze eigen bevolkingen gevrijwaard blijven van dit soort onrecht, is in mijn ogen ook de vraag gerechtvaardigd:

Dagelijks kijken we naar de dramatische gevolgen voor de bevolking van Gaza

Hebben we er alles aan gedaan om onrecht elders te stoppen?

Het publiekelijk veroordelen en afstand nemen van het optreden waarbij het humanitair recht wordt geschonden, blijkt in de praktijk, veelal om politieke redenen, niet altijd te gebeuren. Zelfs in ons kleine landje worstelt onze regering met dit vraagstuk. Dat er nu een internationaal onderzoek komt naar de handelwijze van Israël in Gaza zal naar mijn oordeel niet het verschil gaan maken en heeft geen effect op korte termijn. Oproepen vanuit de VN en uitspraken van het International Court of Justice leidden ook al niet tot bezinning. Nadenken over toekomstige tribunalen, waarin leiders ter verantwoording worden geroepen voor hun politieke en militaire beslissingen, is nodig, maar zal eveneens op korte termijn niets veranderen. Wie of wat dan wel? Waar zijn die wereldleiders met een goed gevoel voor rechtvaardigheid en voldoende macht en aanzien die wel het verschil durven en willen maken? Of is men te druk met nationale belangen en het sluiten van ‘deals’ in eigen nationale interessegebieden?

Het is mijns inziens de hoogste tijd dat regeringsleiders zich houden aan internationaal overeengekomen waarden en normen en waar dat niet het geval is, de internationale gemeenschap maximaal druk uitoefent teneinde onnodig lijden zoveel mogelijk te voorkomen!